Cavern of Saline Genesis, 2023
In Overijssel wint men binnen een radius van een paar vierkante kilometer enorme hoeveelheden zout. In het gebied rondom Delden bevinden zich ondergrondse zoutlagen die miljoenen jaren geleden ontstonden door de verdamping van een binnenzee. Men wint het zout door middel van oplosmijnbouw. Het zout lost op door water in de ondergrondse zoutlaag te injecteren. Er ontstaan dan ondergrondse holtes op de plekken waar het zout zich oorspronkelijk schuilhield. Tientallen van deze zoutcavernes zijn inmiddels zo instabiel dat ze dreigen in te storten. Om dat te voorkomen zijn er plannen om de holtes te vullen met gas, zonne- of windenergie.
Kunstenaar Jun Zhang (1990, Shanghai) onderzoekt sinds 2020 de zoutwinning in de omgeving van Delden. In het Zoutmuseum te Delden vond hij een Franse print uit 1577 waarop vrouwen de billen en het geslacht van een man inzouten om zijn vruchtbaarheid te verhogen. In Griekse mythes en West-Europese volkstradities zag men zout van oudsher als een middel dat seksualiteit en vruchtbaarheid zou bevorderen. Over pasgehuwden werd zout gestrooid en het eten van hartig voedsel zou lustopwekkend zijn.
Het stimuleren van vruchtbaarheid deed Zhang denken aan de huidige situatie in zijn geboorteland. Nu de populatie van China drastisch vergrijst en krimpt, roept de overheid allerlei conservatieve maatregelen in het leven die de vruchtbaarheid tussen mannen en vrouwen moet stimuleren. Beklemmende opvattingen over gender, seksualiteit en rolpatronen voeren daarbij de boventoon.
Vanuit deze bevindingen maakte Zhang nieuwe sculpturen en een film. Zijn totaalinstallatie speculeert over een alternatief vruchtbaarheidssysteem waarbij voortplanting niet langer afhankelijk is van het menselijk lichaam of biologische opvattingen. In de film zien we de keramieken sculpturen tot leven komen. Het zijn bovennatuurlijke wezens in de ondergrondse ruimte van de Overijsselse zoutcavernes. Ze planten zich voort op een niet-menselijke en niet-biologische manier.
De ondergrondse zoutmijn vormt zo het decor voor een verhaal waarin zout daadwerkelijk de vruchtbaarheid bevordert, maar dan op bevrijdende wijze. De cavernes voorzien de wereld van metaforische nieuwe energie, zoals wellicht de gaten onder de grond in Delden dat in de toekomst daadwerkelijk gaan doen.